alice cuddy / BBC Haber, İskenderun
İskenderun’da, çevresinde olduğu gibi bir moloz yığını içinde, soğuk rüzgarda tuhaf bir şekilde bozulmamış bir pencere pervazından kelebek desenli bir perde dalgalanıyor.
“Burası Ceyda’nın odası.”
19 yaşındaki Ceyda Öcan depremden önce bu pencereden ve perdelerden İskenderun caddesini izliyordu. Şimdi, en yakın arkadaşı Damla ve ailesi, kurtarıcılar ve köpekler yıkılan apartmanın önünde yaşam belirtisi ararken, Ceyda’nın hayatta olduğunu umuyor.
Damla, Ceyda ile altı, Ceyda ile sekiz yaşında tanışmış ve her zaman çok yakın olmuşlardır. Bu perdeleri yakın zamanda gittikleri bir alışveriş gezisinde aldılar.
Ceyda’nın en yakın arkadaşı Damla için yaptığı doğum günü pastası.
Damla ağlayarak, “Kelebekleri ikimiz de severdik” diyor. Telefonunda Ceyda’nın ablasının fotoğrafı ve Damla’ya doğum günü için aldıkları pasta vardır.
“Bu dünyada kim seni daha çok seviyor? Tabii ki öyleyiz! yazıyor.
Ceyda’nın yaşadığı Orcan apartmanı, küçük balkonlu, orta yükseklikte, pembe ve bej renkli bir dizi binanın merkeziydi. Hepsinin zemin katta dükkanları vardı. Ceyda, 0417’de deprem olduğunda Orcan Apartmanı’nın diğer sakinleriyle yatmış olmalı. Apartman şoktan çöktü.
Türkiye’de depremde birçok bina yıkıldı ama Ceyda ve ailesinin diğer 14 apartmanın sakinleriyle birlikte yaşadığı Orcan Apartmanı’nın hikayesi bu.
Depremi takip eden günlerde dost ve aile, umut ve sevdiklerinin hikayeleriyle Orcan Apartmanı önünde bekledi.
Depremden önce 19 yaşındaki Ceyda Öcan, en yakın arkadaşı Damla ile resimdeki kelebek çadırları satın aldı.
Çarşamba günü, bir günden fazla süren kazı çalışmalarının ardından, bir kişinin enkazdan sağ çıkmasının kısa süreli sevincine tanık olduk. Ceyda’nın komşularından biriydi.
Kurtarıcılara ve bölge sakinlerine göre hayatta kalan kişi, Ceyda ile yıkık duvarların arasından konuştuğunu ve iyi olduğunu söyledi. Ancak yetkililer, hayatta kalanın kafasının karıştığını ve bunun gerçekten olmamış olabileceğini söyledi. Cuma gününden beri haber yok.
Rölyefi izlemek için üç gün boyunca Orcan Apartmanı’na gittik.
Daha güvenli yerlere kaçmaya çalışan hayatta kalanlar için sahra hastanelerinin kurulduğunu gördük.Kurtarıcılar ve komşular, enkazdan üç kişinin kurtarıldığını ve geri kalanların akıbetinin bilinmediğini söyledi.
Enkazın önünde toplananlar, Orcan apartmanındaki komşuluk ilişkilerinin çok yakın olduğunu anlattı. Komşular sık sık çay veya acı Türk kahvesi için buluşurlardı.
Orcan Apartmanı ve caddedeki diğer binalarda WhatsApp grupları vardı ve sık sık birbirlerini ziyaret ediyorlardı.
Sakinlerden biri, ‘Bizim bir haftamız var, sizin de gelecek haftanız var. Türk usulü bu” diyor.
Mahalle nasıl diye sorduğumda Damla’nın mahalle bakkalını işleten amcası Emrullah ellerini kavuşturup ‘Eskiden böyleydi’ diyor.
Orcan Apartmanları onlarca yıldır var. Bir adam “50 yaşındayım ve okula gidip gelirken oradan geçtiğimi hatırlıyorum” diye hatırlıyor.
Yöre sakinleri, depremde Orcan Apartmanı’nın bulunduğu sıra sıra binaların “domino taşları gibi” çöktüğünü söylüyor.
Yıkılan yolun her iki yanında, birkaç benzer bina sağlam kalmış gibi görünüyor ve bölge sakinleri rahatlama ve suçluluk duygusuyla konuşuyor.
Ambulans görevlisi Cansu, Orcan apartmanında oturan birkaç kişi tanıdığını söylüyor. Depremden sonra koşarak Ceyda yolu girişine geldiğini söylüyor.
Deprem sonrası saat 04:17’de yoldaki molozların arasında donmuş bir saat ve yırtık bir dua kitabı görülüyor.
Bu sıradaki binalar artık koca bir moloz yığını.
Bu yerlerin sakinlerinden çok az iz kaldı: Karlar Ülkesi filminden karakterlerle süslenmiş bir uçurtma, yırtık bir dua kitabı, ezilmiş beyaz bir fırın, zamanda donmuş kırmızı kenarlı bir saat.
Biber dolmasını ve birayı çok seven dedesinin yan evde oturan bir adam Ceyda’nın çadırlarının altındaki moloz yığınına uzanıp cep telefonunu çıkarır. Telefon hala çalışıyor ve duvar resminde büyükbabasının yüzü var. Yüzünde acı bir gülümseme belirir.
Yakın plan: ‘Var mı diye soranlara kimse cevap veremez’
Apartmanın birinci katında 63 yaşındaki Şehvar ile konuşma engelli kızı Derya yaşıyordu.
Kurtarmaya tanık olan aile üyeleri, anne ve kızının zamanlarının çoğunu birlikte geçirdiklerini ve kızına Şehvar’ın baktığını söylüyor.
Derya’nın iki saat uzaklıktaki evinin enkazına tökezleyen ablası Deniz, “Yaşasa bile kimse var mı diye soranlara cevap veremiyor” diyor.
Berk’in kardeşi ve annesi enkazdan sağ kurtuldu
Aynı katta, binanın karşısında üniversite mezunu Berk oturuyordu. Bir adam, Berk’i mahallede hep kola içerken gördüğünü ve günde galon içtiğini söylüyor. Ondan bahseden birçok kişi onun “zeki, girişken ve yakışıklı” olduğunu söylüyor.
Ağabeyi Doğukan, depremin ardından binanın bitişiğindeki moloz altında annesiyle birlikte kaldığını ancak daha sonra kurtarıldığını söylüyor. Enkazda dokuz saat kaldığını belirterek kurtarma çalışmalarını eleştiriyor.
Ağabeyi kayıpken artık yaşadıklarını anlatmak istemediğini söylüyor ancak komşular, depremde evde olmayan ağabeyini telefonla aramayı başaran Doğukan’ın kurtulduğunu söylüyor.
Günlerdir ortalıkta görünmeyen Berk’in yaralı annesi hastanede. Doktorlara “Ayaklarımı hissetmiyorum ve oğlum enkaz altında” denildi.
İkinci kat: ‘Birbirleri olmadan yaşayamazlar’
Binanın ikinci katında başka bir anne-kız var. Hatice (64) ve Derya (33). Bir akraba anne ve kızı “Tom ve Jerry” olarak tanımlıyor.
“Biri bir şey yapsa diğeri tersini yapardı ama birbirleri olmadan yaşayamazlardı. Şimdi bile muhtemelen birbirlerine çok yakınlar.”
Mevlüt, kızının çöken binada güvenli bir yer bulmasını umuyor.
Derya’nın babası ve Hatice’nin eski eşi Mevlüt günlerdir haber beklemektedir.
Kızının “güzel” ve “hayat dolu” olduğunu söylüyor ve bunu vurgulamak için ellerini yanaklarının üzerinde kavuşturuyor.
Derya’nın iş güvenliği uzmanı olduğunu, yani acil bir durumda “nereye gideceğini, ne yapacağını, nasıl davranacağını” bildiğini iddia ediyor.
Olumlu olmaya devam ediyor ve kızının yeteneklerine büyük bir inancı var. “Annesini ve diğerlerini binanın güvenli bir yerine götürmüş olabileceğini” umuyor.
Üçüncü kat: ‘Ceyda yine gülümseyecek’
Ceyda üçüncü katta ailesiyle birlikte yaşıyordu. Ablası evden taşınmıştı ama hala yakınlarda yaşıyor. Enkazın önünde toplanan komşular, depremin ardından apartmanın önüne gelen ablasının bayıldığını ve başka bir yere götürüldüğünü söylediler.
Ceyda’nın dedesi de hemen köşede yaşıyordu. Oturdukları apartman da depremde yıkıldı. Akrabaları onları birbirine sıkı sıkıya bağlı bir aile ve mükemmel bir eşleşme olarak tanımlıyor.
Ceyda’nın babası Cengiz’in yedek parça dükkanı vardı. Annesi daha önce iki kızını kaybetmişti. Ailesi, Ceyda’nın gemi enkazından sağ çıkması ve anne ve babasının da hayatını kaybettiğini öğrenmesi durumunda ne yapacaklarını merak etmektedir.
Ceyda’nın toplum içindeki popülaritesi sokağa girdikten dakikalar sonra hissedildi. Onunla olan anılarını anlatan arkadaşlarının yüzleri parlıyor ve araştırmasına hem şimdiki hem de eski erkek arkadaşı katılıyor.
Ceyda’nın ailesi ve arkadaşları hala hayatta kalmasını umuyor.
Ceyda’yı “neşeli” ve “sevecen” olarak tanımlıyorlar ve İstanbul’da Damla ile üniversiteye gitmek için çok çalıştığını söylüyorlar.
Damla, “En sevdiği şey kahve içmeye çıkmaktı” diyor ve Ceyda’nın Volkswagen’iyle sık sık arkadaşlarını gezmeye götürdüğünü ekliyor.
Arama şimdi yıkılan apartmanın birkaç metre uzağına park ediliyor. Ön camı çatlamış, içinde kırmızı bir çakmak hâlâ görülebiliyor.
Cuma günü kurtarıcılar Ceyda’nın penceresinden dışarı baktılar: “Orada kimse var mı?” diye bağırdı ve sonra ağır makine odaya girdi ve o kelebek perdeleri molozun içine itti.
Damla, Ceyda’yı yaşatmaya ve “tekrar gülümsetmeye” kararlıdır.
Dördüncü kat: ‘Ne zamandır moloz altındayım?’
Enkazın yanında duran ve apartman sakinleri hakkında bilgi alan bir kişi kurtarıldı.
Çevresinde çok sevilen 50 yaşındaki anne Ferdane’ydi.
Ceyda ile konuştuğunu söyleyen oydu.
Kurtarma ekipleri yaralandığını ve hastaneye kaldırıldığını söyledi. Yetişkin oğlu, annesiyle birlikte hastanede bekliyordu.
Bir görevli, götürülürken ne kadar süredir enkaz altında kaldığını sorduğunu söyledi.
Oğlu, “Üç gün anne,” diye yanıtladı. Altı gün olduğunu düşündü.
Ancak Cuma günü kurtarıcılar, enkazın önünde kalan ailelere artık kimsenin hayatta kalmasını beklemediklerini söylediler.
Olsa bile bir mucize olur.
Katkıda bulunanlar: Emrah Bulut, Nihan Kalle ve Tural Ahmedzade. Grafikler: Dominic Bailey
Fotoğraflar: Hale Aktay ve Alice Cuddy
Yoruma kapalı.